Nederland Linieland

10 september 2025 | Eva Bleeker

Typisch voor ‘Nederland Waterland’ is het grote aantal waterlinies dat onze defensie heeft geteld. Wel tien van de linies in Nederland steunden in de loop der eeuwen op het gebruik van onderwaterzettingen als bijzondere hindernis. Er zijn nog veel oude militaire landschappen herkenbaar en beleefbaar. Lees hier meer over de 10 waterlinies!

De Atlantikwall (1942-1945): Duitse verdedigingslinie langs de kust van West-Europa tegen de geallieerden met vooral veel bunkers.
De Stelling van Den Helder (1812-1958): Een reeks van indrukwekkende, strategisch gelegen forten om de marinewerf, de belangrijke marinehaven en de stad Den Helder.
De Friese Waterlinie (1580-ca.1700): Speelde al een rol tijdens de Tachtigjarige Oorlog en in het Rampjaar 1672. Een waterlinie dwars door Friesland, versterkt met aarden schansen.
De Stelling van Amsterdam (1880-1940): Deze kringstelling met overstromingsgebieden en moderne betonnen forten rond de hoofdstad, werd gemobiliseerd tijdens de Eerste Wereldoorlog en aan de vooravond van de Tweede Wereldoorlog.
De Oude Hollandse Waterlinie (1672-1794): De roemruchte (Oude) Hollandse Waterlinie was het grote succes van de Republiek in de zeventiende eeuw, vooral tijdens het Rampjaar 1672. Het werd de hoofddefensie van ons land.
De Nieuwe Hollandse Waterlinie (1815-1940/1951): Deze verbetering van de Oude Hollandse Waterlinie, gebaseerd op watermanagement, vormde tot 1940 de ruggengraat van de defensie van ons Koninkrijk.
De Grebbelinie (1745-1951): Een zeer oude vertragingsbuffer voor de Hollandse Waterlinie met een hoofdrol in 1940, toen de Grebbelinie in de meidagen zwaar werd bevochten.
De IJssellinie (eind zeventiend eeeuw-1968): de eeuwenoude IJssellinie kreeg in 1952 nog een belangrijke rol toebedeeld als onderdeel van de NAVO-defensie tijdens de Koude Oorlog.
De Zuiderwaterlinie (1689-1830/1951): Dwars door Noord-Brabant, van Zeeuws-Vlaanderen tot aan Nijmegen, kwam in de loop van de achttiende eeuw de langste militaire linie van forten en vestingsteden tot stand.
De Staats-Spaanse Linies (zestiende - achttiende eeuw): Spaanse en Staatse (Hollandse) Forten en vestingsteden, deels met onderwaterzettingen in de grensstreek van Zeeland en Vlaanderen.

Dit artikel verscheen eerder in Fort! Magazine, een uitgave van Forten.nl.