Zo werkt de linie
UNSECO werelderfgoed Hollandse Waterlinies vertelt de geschiedenis van water als militaire verdediging van ons land. Jarenlang beschermden de Nieuwe Hollandse Waterlinie en de Stelling van Amsterdam ons land. Maar hoe werkte de linie?
De werking van de linies
De Stelling van Amsterdam en de Nieuwe Hollandse Waterlinie kennen een rijke geschiedenis. Op iedere plek in de 200 kilometer lange waterlinies kom je andere bouwwerken tegen. Van verschillende soort forten, sluizen, groepsschuilplaatsen en dijken tot rivieren die dienden om de vijand tegen te houden. De natuur en de vindingrijkheid van de Nederlanders werkten hierbij samen. Ieder bouwwerk had een functie in het geheel van de linies. En samen vormden ze de bescherming van het land en haar inwoners.
Landschap met een verhaal
De leegte in dit landschap is allesbehalve toevallig. Rondom de forten lagen onzichtbare verboden kringen. Binnen deze kringen mocht niet of beperkt gebouwd worden zodat er vrij zicht was vanaf het fort. Het lage polderlandschap tussen de forten kon onder water worden gezet om de vijand de weg te versperren. Dit zijn de inundatiekommen.
Als je het niet weet, dan zie je het niet. Want vroeger en nu nog steeds heeft de landbouw en de natuur de overhand op deze oude militaire verdedigingsvlaktes. Ze liggen als geheimen verborgen in het landschap en vormen de schoonheid van de Hollandse Waterlinies.
Water als bondgenoot
Waar water vaak een dreiging was voor Nederland, is het binnen de Hollandse Waterlinies ingezet als bondgenoot. Met een aaneenschakeling van rivieren, sluizen, dijken en kanalen werd het land in korte tijd gecontroleerd onder water gezet. Daarmee konden we de vijand verrassen en de aanval vertragen.
Een laagje water was een onneembare hindernis die niemand aan zag komen. Soldaten moesten door de greppels ploeteren en het zware geschut zonk weg in de modder. Een spannend samenspel van techniek, vindingrijkheid en water vormden de verdedigingslinie. Er was geen doorkomen aan.
Verschillende waterwerken hebben nog steeds een functie in het huidige watermanagement. Ze helpen het land beschermen tegen het water en soms ook tegen droogte.
Sterk front
In de Hollandse Waterlinies waren plekken die niet onder water gezet konden worden. Maar deze plekken moesten wel worden beschermd. Dat gebeurde met de forten en batterijen. Hierin zaten de soldaten veilig en lagen wapens opgeslagen. Deze sterke gebouwen lagen als een sterk front verscholen in het landschap. Klaar om de vijand de weg te versperren.
De forten, bunkers, loopgraven, kazematten en batterijen zijn zichtbaar en tastbaar. Hierdoor zijn ze de bekendste onderdelen van de Hollandse Waterlinies. Jarenlang waren ze echter vergeten. Ze lagen er verlaten en overwoekerd bij. Maar vandaag de dag zijn dit de plekken waar verhalen keer op keer worden verteld. Deze historische bouwwerken hebben een nieuwe functie. Het zijn ontmoetingsplekken geworden waar je samen kunt genieten van eten, drinken, natuur, kunst en cultuur. De Hollandse Waterlinies staat midden in onze maatschappij.
